اصول اخلاق پزشکی در اسلام

thesis
abstract

اخلاق پزشکی از موضوعات مهم حوزه بهداشت و سلامت در امر آموزش، پژوهش و درمان است. تقویت فضایل اخلاقی پزشکان از دیرباز مورد توجه حکیمان بوده و همواره در نگاشته های طبی و فلسفی خود، بخشی را به آن اختصاص می داده اند. رشد و گسترش فناوری در حوزه های زیستی و درمانی، مسایلی فراتر از رابطه پزشک و بیمار را پیش روی جامعه پزشکی قرار داده، که حل مطلوب آنها بدون درک درست از رویکردهای فلسفی و دینی در حوزه اخلاق، امکان پذیر نیست. در این میان، رویکرد اصول گرایی، چهار اصل اتونومی، سودمندی، عدم ضرر رسانی و عدالت را برای حل مسایل اخلاق پزشکی پیشنهاد می کند. این رویکرد، از مبانی فلسفی سکولار برآمده و در درون خود از جامعیت و انسجام لازم برخوردار نبوده و در تعارضات اخلاقی نیز کارآمد نیست. در بررسی این اصول با مبانی اسلامی، نقاط ضعف و قوت هر یک روشن و دیدگاه اسلام درباره هر کدام، با استناد به آیات و روایات تبیین شده است. اتونومی، با نگاه وظیفه گرایانه، جلب رضایت بیمار را وظیفه پزشک می داند و آن را اصل خدشه ناپذیر اخلاق پزشکی می شمرد. اما در فرهنگ دینی، در صورت تعارض میان خواست بیمار و حکم خدا، عمل به حکم خدا برای تحصیل خشنودی او مقدم است . سودمندی که از نگاه پیامدگرایی برآمده است، سودمند بودن عمل برای بیمار را کافی می داند؛ با آنکه در اخلاق اسلامی، حُسن فعلی بدون داشتن حُسن فاعلی ارزش اخلاقی ندارد، گرچه برای بیمار سودمند است. عدم ضرر رسانی، سومین اصل از اصول اخلاق پزشکی نوین است که البته در تعارض با اصل اتونومی، کارایی خود را از دست می دهد و لذا اتانازی و سقط جنین، که مباشرت یا مشارکت در گرفتن جان بیمار یا نوزاد است، به استناد اتونومی مجاز می شود. اما در فرهنگ اسلامی، قواعد نفی ضرر، نفی حرج و اضطرار بر همه احکام حاکم است و حتی وظایف دینی در صورت ضرری بودن، با تخفیف یا تعطیل روبرو می شوند. عدالت در توزیع منابع، امکانات و خدمات بهداشتی درمانی، مورد تأکید اخلاق پزشکی نوین است. اما آموزه-های دین، عدالت به معنایی فراتر و گسترده تر را مورد توجه قرار داده، همه انسانها را در برخورداری از حق حیات و سلامت برابر شمرده و رعایت مساوات در حقوق اجتماعی را وظیفه حاکمان در برابر مردم دانسته است. پس از نقد و بررسی اصول چهارگانه از منظر اسلام، سه فضیلت تقوا، احسان و امانتداری، از مجموع فضایل اخلاق اسلامی استخراج و استنباط گردید که هدف و مقصود نهایی از تدوین این پایان نامه نیز همین امر بوده است. تقوا، جامع ترین فضیلت اخلاق اسلامی است که در واژگان قرآن بیش ترین فراوانی را دارد و ملاک کرامت و شرافت انسان، نزد خداوند شمرده می شود. برخورداری از این فضیلت، عامل پیشگیری از برخی مشکلات و راهگشای بسیاری از معضلات اخلاقی در حوزه درمان است. احسان، کاربردی ترین فضیلت اخلاقی است که منشأ خدمت، خیرخواهی و خیر رسانی با انگیره الهی می شود و در ارائه خدمات درمانی، بسیار کارآمدتر از اصل سودمندی است. احسان شمردن حرفه پزشکی، آن را مشمول قاعده ای می سازد که در روابط پزشک و بیمار نقش تعیین کننده ای دارد. امانت داری، عام ترین فضیلت اخلاقی است که گستره آن در حوزه درمان، رعایت صرفه و صلاح در اموال عمومی، عدالت در توزیع امکانات و منابع انسانی، مسئولیت پذیری حرفه ای، حفظ محیط زیست، مراقبت از جسم و ناموس بیمار، رازداری و حقیقت گویی را در بر می گیرد. امانت دار بودن، پزشک را بهره مند از قاعده استیمان می سازد که در منابع فقهی مطرح گردیده است.

First 15 pages

Signup for downloading 15 first pages

Already have an account?login

similar resources

حاکمیت اصول اخلاق در ژنتیک پزشکی

زمینه: پیشرفت‌ها و دستاوردهای علمی در تمامی زمینه‌ها، از جمله پزشکی، تنها زمانی می‌توانند مورد قبول باشند که برابر موازین و ملاحظات اخلاقی و همراه با احترام به خودمختاری، عدالت فردی و اجتماعی و باورهای فرهنگی و قوانین خاص جوامع مختلف انسانی، به‌کار برده شوند. در سال‌های 1995 و 1998 آئین‌نامه‌های حاکمیت اصول اخلاقی در ژنتیک پزشکی، از طرف سازمان جهانی بهداشت تدوین و ارائه گردید که در آن، چهار اصل...

full text

بازخوانی اصول اخلاق پزشکی در اندیشه محمد بن زکریای رازی

این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی با تتبع و بررسی در کتاب‌های: الحاوی فی الطب، المنصوری فی الطب و اخلاق الطبیب که از آثار مهم رازی است، اولاً: دستورالعمل‌ها و توصیه‌های اخلاق پزشکی وی را در سه حیطه دسته‌بندی کرده است: الف) ویژگی‌های شخصیتی پزشک. ب) تعامل استاد و دانشجو. ج) تعامل پزشک و بیمار. ثانیاً: مبنای توصیه‌ها و دستورالعمل‌های اخلاقی رازی در حیطه تعامل پزشک و بیمار را شش اصل اخلاقی: توکل به خ...

full text

رازداری پزشکی؛ مطالعه تطبیقی میان اصول اخلاق پزشکی و آموزه‌های اخلاق اسلامی

Confidentiality is one of the oldest principles of the medical profession that impacts on the relationship between physician and patient, the personal interests of patient and physician and consequently social welfare. While emphasizing the necessity of confidentiality, religious teachings consider disclosure of others' secrets a sin that deserves punishment thereafter. Nowadays, medical develo...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

سایر - دانشکده علوم حدیث

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023